Pompeje - co zwiedzać, co warto wiedzieć?

Pompeje - co zwiedzać, co warto wiedzieć?

Gdy chcemy poznać i zobaczyć, jak wyglądało życie codzienne w antycznych czasach to najlepszym miejscem umożliwiającym taką podróż są Pompeje. W naszym wcześniejszym wpisie wspominaliśmy o wycieczce na wulkan Wezuwiusz, teraz pragniemy zachęcić Was, aby także odwiedzić zniszczone przez niego miasto – Pompeje.
Stanowisko archeologiczne Pompejów znajduje się dziś na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO i jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc we Włoszech.

Wakacje w Turcji

Pompeje – parę słów na temat historii

Badacze twierdzą, iż miasto zostały założone w VI wieku p.n.e. przez Osków, lud pochodzący z środkowej Italii. Kolejno miasto trafiało w ręce Greków, Etrusków i Samnitów, dopiero pod koniec IV wieku p.n.e. po zawarciu układu z Rzymem Pompeje zyskały autonomię. Dzięki temu nastąpił ogromny rozwój Pompejów, które w III i II wieku stały się jednym z najważniejszych portów w regionie. Ocenia się z wielkim prawdopodobieństwem, iż architektura miasta w tamtych czasach była bardziej imponująca od samego Rzymu.

fot. Pompeje – brama wejściowa

Istotnym wydarzeniem w dziejach miasta jest rok 89 roku p.n.e. i wojna sprzymierzeńcza (pomiędzy Republiką Rzymską a konfederacją plemion italskich zwanych sprzymierzeńcami), kiedy to Pompeje stanęły po stronie sprzymierzeńców. W przegranej wojnie Pompeje odegrały ważną rolę, jednakże naraziły się na stratę przychylności Rzymu. Osiem lat po zakończeniu wojny, w 80 r .n.e., Pompeje stały się pozbawioną praw rzymską kolonią o nazwie “Colonia Veneria Cornelia Pompeianorum”. Pozorna klęska okazała się tak naprawdę zwycięstwem, gdyż właśnie w tym okresie nastąpił kolejny rozkwit miasta, powstały łaźnie czy amfiteatr. W I wieku n.e. w Pompejach żyło aż 20 000 mieszkańców, w tym wielu bogatych Rzymian, którzy posiadali tu swoje posiadłości letnie.

fot. Pompeje – oznakowanie ulic i dzielnic

Jak wyglądają Pompeje

Pompeje, prawdopodobnie już na przełomie VI-V wieku, zostały otoczone murami obronnymi, a miasto znajdowało się bezpośrednio przy wodzie (obecnie linia brzegowa jest znacznie bardziej oddalona).

fot. Pompeje – Forum

Serce miasta było Forum, gdzie mieściły się najważniejsze budynki publiczne oraz świątynie. Mieszkańcy miasta mogli swobodnie poruszać się po brukowanych chodnikach, wzdłuż których były ustawione domy mieszkalne lub budynki użyteczności publicznej (sklepy, restauracje). Pompeje podzielone były na dziewięć stref, każda strefa odpowiadała za inną część życia miasta.

Jak wyglądał typowy dom w Pompejach?

Zazwyczaj domy miały podobny kształt, pierwsze pomieszczenie przy wejściu stanowiło Impluvium, czyli zbiornik zbierający wodę deszczową. W zależności od zamożności właścicieli domy mogły posiadać więcej pomieszczeń, w tym ogród, a nawet basen. Czasem także dobudowywano kolejne piętro. Warto zaznaczyć, iż miasto posiadało system kanalizacji i woda była dostarczana do miasta akweduktem. Ozdobą wnętrza były piękne mozaiki na podłogach oraz freski na ścianach, ich ilość oraz rozmiar określały pozycję społeczną rodziny.

Oprócz domów i budynków użyteczności publicznej, na terenie miasto znajdowały się m.in. łaźnie, amfiteatr, teatry czy punkty handlowe i restauracyjne. Spacerując po Pompejach możemy wejść i zobaczyć np. budynek piekarni, ponadto w mieście działały także bary, poznamy je po piecach (w których nie tylko pieczono chleb, ale również protoplastę dzisiejszej pizzy) oraz specjalnych pojemnikach na wodę lub ziarna.

Wybuch Wezuwiusza i zniszczenie Pompejów

Datą, która na zawsze zmieniała historię tego miasta jest 24 sierpnia 79 roku, kiedy to nastąpił wybuch oddalonego o około 8 kilometrów wulkanu Wezuwiusz. Miasto zostało całkowicie zasypane wysoką warstwą popiołu i zniknęło z powierzchni ziemi na najbliższych 1700 lat. Niespodziewany wybuch pozbawił życia wielu mieszkańców – na miejscu znaleziono dotychczas około 2000 ciał, a według szacunków blisko 30% terenu nadal pozostaje do odkrycia. Niektóre zastygnięte ciała – odlewy (ludzi oraz zwierząt) zostały udostępnione zwiedzającym, ekspozycja znajduje się tuż obok Forum.

fot. Pompeje – pies

Cały przebieg wybuchu został opisany przez rzymskiego żołnierza Pliniusza Młodszego, który obserwował wybuch ze swojego statku.

Popiół zakrywając szczelną pokrywą miasto pozwolił zachować je przez wiele wieków w nienaruszonym stanie.
Prace mające na celu odkrycie tego starożytnego miasta zainicjował król Karol III Burbon w 1748 roku, początkowo przeszukiwano wykopany nieopodal kanał wodny (XVI wiek), gdzie znaleziono starożytne napisy. Prace wykopaliskowe trwają aż po dzień dzisiejszy. Część mozaik czy fresków przewieziono do Muzeum Narodowego w Neapolu.

Jak zwiedzać Pompeje?

Wiele biur podróży (m.in. Rainbow, Itaka) oferuje swoim turystom wypoczywającym w rejonach Kalabrii czy Kampanii całodniową wycieczkę fakultatywną, której program obejmuje zwiedzania Pompejów i np. Neapolu lub wjazd na wulkan Wezuwiusz. Wtedy nie musimy się zastanawiać nad ułożeniem trasy, gdyż mamy zapewnioną opiekę lokalnego, polskojęzycznego przewodnika.

W przeciwnym razie, gdy chcemy obejrzeć Pompeje na własną rękę konieczne będzie wcześniejsze przygotowanie się i ustalenie miejsc, do których chcemy wejść.

Pamiętajmy, iż niektóre obiekty są znacznie oddalone od siebie (np. Forum i Amfiteatr), a wszystkie ulice wyglądają bardzo podobnie i nietrudno jest się zgubić w tym labiryncie. Aby uniknąć niepotrzebnego stresu zachęcamy do zakupu na miejscu mapy lub przewodnika (koszt ok. 5 euro). Dostępne są także przewodniki audio – w języku angielskim. Jest także możliwość dołączenia się na miejscu do grupy z przewodnikiem w języku angielskim, co kosztuje około 10 euro (oprócz tego nabywamy bilet wstępu).

fot. Pompeje – Wezuwiusz w tle

Utrudnienia dla osób niepełnosprawnych oraz rodzin z małymi dziećmi

Wysokie krawężniki chodników oraz nierówna powierzchnia ulic znacznie utrudnia przemieszczanie się osobom podróżującym z małymi dziećmi, którzy mają wózki dziecięce. Niewskazane jest również zwiedzanie tego starożytnego miasta osobom niepełnosprawnym poruszającym się o kulach czy na wózku inwalidzkim.

fot. Pompeje – mury zewnętrzne

Pompeje – jak przygotować się na wycieczkę?

Pamiętajmy, aby na teren wykopalisk nie wnosić dużych bagaży, możemy zostawić je w przechowalni przed wejście. W podręcznym plecaku czy torebce obowiązkowo powinna się znaleźć woda czy napoje do picia, gdyż długi spacer i ciągłe ciepło spotęgują pragnienie. Wystarczy zabrać jedną butelkę, gdyż w niektórych miejscach znajdują się tzw. źródełka z wodą pitną, gdzie możemy napełnić puste pojemniki.

Kolejnym „must have” jest nakrycie głowy, gdyż w upalne dni temperatura może przekroczyć 30 stopni, a wśród ruin prawie nie ma miejsc zacienionych (tuż obok amfiteatru znajduje się kilka drzew). Zwróćmy uwagę, aby narażone na działanie słońca części ciała (ramiona, szyja, plecy, dekolt) posmarować kremem z filtrem lub zasłonić. Dobrym rozwiązaniem jest także założenie odpowiedniego, stabilnego obuwia, na twardej podeszwie, najlepiej zakrytego (typu adidasy), gdyż dróżki są kamieniste, czasem śliskie i łatwo możemy skręcić nogę.

Kiedy najlepiej zwiedzać Pompeje?

Wycieczkę najlepiej zaplanować w taki sposób (jeśli zwiedzamy je latem),aby być jak najwcześniej, gdyż jeszcze wtedy nie ma tyle wycieczek oraz jest stosunkowo chłodno. Na spokojne, samodzielne zwiedzanie warto przeznaczyć ok 3-4 godzin, choć prawdziwi pasjonaci mogą spędzić i cały dzień, wstępując do każdego napotkanego budynku.

Komu przysługuje darmowy wstęp do Pompejów?

W pierwszą niedzielę miesiąca wstęp do ruin jest za darmo. Jeśli podróżujecie z dziećmi i młodzieżą do lat 18 to także przysługuje im bezpłatny bilet, studenci i osoby do 25 roku życia płacą połowę kwoty. Fanom starożytności i wykopalisk polecamy bilet łączony na 5 obiektów: Karnet do 5 wykopalisk (Pompeje, Herkulanum, Oplontis, Stabiae, Boscoreale): 20 euor, ulgowy 10 euro, umożliwiający zobaczenie wszystkich obiektów zniszczonych przez wulkan.

Do tych miejsc w Pompejach koniecznie trzeba wejść?

Oprócz wspomnianego na początku Forum warto także zobaczyć kilka bardzo interesujących miejsc, które pozwolą nam poznać codzienne życie mieszkańców tego miasta.

Świątynia Apollina
Przy wschodnim boku Forum znajduje się jedna z najlepiej zachowanych świątyń w Pompejach – Apollina. Budynek świątyni został wzniesiony na podwyższeniu, a przed nim do dziś możemy podziwiać wspaniały ołtarz oraz kolumnę, na której wcześniej był zlokalizowany zegar słoneczny. Świątynia otoczona była kolumnami.

Wielki Teatr
Robiący ogromne wrażenie, monumentalny teatr, mieszczący blisko 5000 widzów teatr, który został wybudowany w III wieku p.n.e.

fot. Pompeje – Teatr Wielki

Odeon (Mały teatr)
Tuż obok Wielkiego Teatru możemy zobaczyć nieco mniejszy, mieszczący do 1500 widzów Odeon (Mały Teatr). Nie jest on tak imponujący, jednakże zachwyca nas swoim układem. Został on wybudowany w 80 roku p.n.e.

Amfiteatr
Odkryty w Pompejach amfiteatr jest najstarszym zachowanym rzymskim amfiteatrem na świecie zbudowanym z kamienia (wcześniej budynki tego typu były drewniane). Ciekawostką jest fakt, iż ten rzymski powstał prawie 100 lat później. Budowa obiektu została zakończona w 80 roku p.n.e. Widowiska mogło oglądać około 20 000 widzów.

Porta Marina
Jedna z siedmiu bram wjazdowych do miasta, uznawana za najbardziej imponującą. Tuż za bramą znajduje się świątynia Wenus.

Dom Loreiusa Tiburtinusa
Jeden z najciekawszych domów, składający się z wielu pokoi, z dużymi ogrodami, oraz z wieloma kolorowymi freskami.

Dom Fauna
Swoją nazwę zawdzięcza rzeźbie z brązu przedstawiającej Fauna, bóstwo przyrody. Jest to jeden z najpiękniejszych domów patrycjuszowskich z czasów Imperium Rzymskiego. To tutaj znajdowała się niegdyś słynna mozaika przedstawiająca Aleksandra Macedońskiego i Dariusza III podczas bitwy pod Issos (obecnie mozaikę przeniesiono do Muzeum Narodowego w Neapolu). Dom ten znajduje się przy via Fortuna.

fot. Pompeje – wnetrze domu Fauna

Polski akcent, czyli rzeźby Igora Mitoraja

W Pompejach nie zabrakło pięknego, polskiego akcentu. W 2016 roku miała tu bowiem miejsce wystawa polskiego artysty, który mieszkał i tworzył w Toskanii, Igora Mitoraja „Mitoraj w Pompejach”.

fot. Pompeje – rzeźba Mitoraja

Mitoraj zmarł w 2014 roku. Dzieła rzeźbiarza bezpośrednio nawiązują do mitologii greckiej i rzymskiej. Po zakończeniu wystawy dwie rzeźby zostały wypożyczone i doskonale wpisują się w klimat tego miejsca.

fot. Pompeje – rzezba Mitoraja Minotaur

Jesteśmy przekonani, iż zwiedzanie Pompejów będzie wspaniałym doświadczeniem i niezapomnianym przeżyciem, pozwalającym nie tylko poznać dawną historię tego miasta, ale także zobaczyć na własne oczy, jakie szkody potrafi wyrządzić natura.

Wakacje w Bułgarii